Twórcą metody był profesor Vaclav Vojta (1917-2000), czeski neurolog dziecięcy, który od 1972 roku związany był z Centrum Pediatrii Społecznej (Kinderzentrum) w Monachium.
Prof. Vaclav Vojta rozpoczął pracę jako lekarz w 1947. Przez wiele lat obserwował rozwój ruchowy zdrowych noworodków i niemowląt oraz dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. W obu tych miejscach miał okazję obserwować sposoby zachowania swoich pacjentów. W końcu opisał idealne wzorce ruchu pojawiające się kolejno w pierwszym roku życia u rozwijających się prawidłowo zdrowych niemowląt i elementy zachowań ruchowych charakterystyczne dla dzieci z zaburzeniami rozwoju. Tak powstała kinezjologia nauka o wzorcach ruchu.
Model rozwoju każdego z nas i droga tego rozwoju jest zakodowana w programie genetycznym zwanym ontogenezą. Ontogeneza pozwala bez treningu i bez ćwiczeń osiągnąć coraz to nowe umiejętności.
Prof. Vojta opracował logiczną całościową koncepcję oceny niemowląt, która pozwala zauważyć nawet już u noworodka cechy nieprawidłowych zachowań. Oparta jest ona na ocenie :
– motoryki spontanicznej dziecka,
– reakcji ułożeniowych ciała w przestrzeni,
– wybranych odruchów pierwotnych.
Vaclav Vojta przedstawił swoją koncepcję diagnostyczno-terapeutyczną w licznych (ok.100) publikacjach naukowych oraz w dwóch książkach przetłumaczonych na kilka języków.
Wczesna diagnostyka neurorozwojowa umożliwia dokładną ocenę zaburzeń rozwoju psychoruchowego niemowlęcia.
Dzięki temu rehabilitację można rozpocząć już w pierwszych tygodniach życia dziecka co zdecydowanie zwiększa jego szanse na normalizację rozwoju lub zminimalizowanie skutków uszkodzenia centralnego układu nerwowego.
Nieprawidłowe informacje docierające z uszkodzonych dróg i struktur mózgu do mięśni powodują, że zaburzone ich napięcie coraz bardziej ogranicza aktywność niemowlęcia. Vojta skupił się na poszukiwaniu drogi do trwałej normalizacji napięcia.
Buntował się przeciwko stosowaniu ćwiczeń, które trenują:
– stanie – przy przetrwałym odruchu prostowania i obciążaniu przez dziecko przódostopia, a niemożności obciążania pięty,
– siadanie – podczas gdy nieprawidłowe ustawienie miednicy utrudnia to zadanie,
– chwyt – gdy przetrwałe są odruchy chwytne i nieprawidłowo ustawione barki.
Uważał, że nie zwalcza to istniejącej patologii, a w/w czynności będą wykonane nieprawidłowo, bo program rozwoju jest wciąż zaburzony.
Aby zmienić tą zaburzoną organizację ośrodkowego układu nerwowego musimy zaproponować uaktywnianie u pacjenta wzorca prawidłowego ruchu. Wzorca, który:
– istnieje w genetycznym programie ontogenezy,
– zawiera wszystkie informacje o kątowym ustawieniu kości w odpowiednich stawach,
– daje się dowolną ilość razy powtarzać w tym samym kształcie,
– jest możliwy do wyzwolenia u każdego człowieka,
– dotyczy całego ciała (zmiana pozycji jednego odcinka ciała odzwierciedla się w zmianie zachowania nawet odległego odcinka ciała w sposób zaprogramowany).
Jeśli będzie się torowało taki bodziec, to możemy mieć wpływ na niedopuszczenie do utrwalenia się tych nieprawidłowych szablonów ruchu. Potem stopniowo może nastąpić wyparcie z tych struktur utrwalonej dotąd patologii i w to miejsce wbudowania lepszego wzorca.
W terapii metodą Vojty rozróżniamy dwa kompleksy lokomocyjne. 
Jeden z nich realizuje się w ułożeniu na brzuchu i jest określany jako odruchowe pełzanie, drugi kompleks koordynacyjny, wyzwalany z ułożenia ciała na plecach i na boku nazywany jest odruchowym obrotem. W kompleksach tych zawarte są wszystkie mechanizmy lokomocji człowieka występujące w idealnej motoryce tzw. podstawowy program ruchowy człowieka, obejmujący mechanizm podporowo-wyprostny, automatyczne sterowanie postawą ciała oraz celową motorykę fazową.
Terapię metodą Vojty prowadzi się w warunkach domowych uprzednio ucząc rodziców sposobu wykonywania ćwiczeń, których rodzaj zależy od indywidualnych problemów i potrzeb ich dziecka. Rodzice pod okiem fizjoterapeuty mają stać się terapeutami własnego dziecka, muszą wiedzieć i zrozumieć, jakie reakcje ruchowe mają uzyskać w trakcie stymulacji, a w przypadku wystąpienia problemów zobowiązani są do konsultowania ich z terapeutą.
Do ćwiczeń dziecko jest rozebrane, gdyż tylko wtedy możemy obserwować pracę poszczególnych łańcuchów mięśniowych. Zwykle niemowlę stymulowane jest cztery razy dziennie po kilka minut. Ćwiczenia w poszczególnych pozycjach (na plecach, boku i brzuchu) powtarza się po 2 razy po każdej stronie, na zmianę prawa-lewa-prawa-lewa. Wizyty kontrolne u fizjoterapeuty powinny się odbywać na początku co kilka dni, w późniejszym okresie co tydzień, dwa tygodnie.
Prowadzący terapię terapeuta musi być osobą kompetentną i dysponować świadectwem ukończenia odpowiednich szkoleń (certyfikat Internationale Vojta Gesellschaft e.V), gdyż niewłaściwe wykonywanie ćwiczeń nie tylko nie doprowadzi do sukcesu, ale może nawet przynieść dziecku szkodę.
| WSKAZANIA | PRZECIWWSKAZANIA |
| – zaburzenie ośrodkowej koordynacji nerwowej (z.o.k.n.) – asymetria ułożenia ciała – mózgowe porażenie dziecięce – kręcz szyi – okołoporodowe uszkodzenie splotu ramiennego – przepuklina oponowo-rdzeniowa – wodogłowie – wrodzone miopatie – artrogrypoza – zespół Down`a i inne zespoły wiotkie – opóźnienie rozwoju psychoruchowego – nieprawidłowości w obrębie stawów: ograniczone odwodzenie w stawie biodrowym, stopa końsko-szpotawa – skolioza oraz inne nieprawidłowości w obrębie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa – nabyte uszkodzenia mózgu – zespół poprzecznego uszkodzenia rdzenia – nabyte niedowłady obwodowe – miopatie – czynnościowe przykurcze w stawach – stwardnienie rozsiane – zespoły bólowe kręgosłupa (narządu ruchu) – inne czynnościowe zaburzenia lokomocji |
– aktywna infekcja – gorączka, u niemowląt temperatura 38,5 ° C i powyżej – biegunka, wymioty – pierwszy dzień po szczepieniu ochronny |
Info i zapisy: mgr Renata Stanek tel. 512 112 243